PJB-2023-104
ARDAHAN'DA DOĞAL DAĞILIMLI SEBZE OLARAK TÜKETİLEN YABAN BİTKİLERİNİN BESİN ÖZELLİKLERİ VE ANTİOKSİDAN ENZİM AKTİVİTELERİ
Atilla DURSUN
Abstract
Günümüzde ekili sebzelerde kimyasal ilaçlama, kanalizasyon suları ile sulama ve aşırı gübreleme insan sağlığını tehdit etmekte, bitkilerin doğal lezzetini azaltmakta veya kaybetmesine neden olmakta ve insanları güvenli gıda arayışına itmektedir. Bu bağlamda insanlar organik ürünlere ve doğal olarak yetiştirilen sebzelere ilgi duymaktadır. Bu çalışma, 2019 yılında Ardahan ili/Türkiye ve ilçelerinde (Posof, Damal, Hanak, Göle, Çıldır) doğal ortamlarında yetişen ve yöre halkı tarafından bilinen bazı yenilebilir yabani bitki türlerinin besin içeriklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. . Yapılan çalışmalar sonucunda Ardahan ilinde tüketilen 23 adet yabani sebze türü tespit edilmiştir. Bu türler arasında Gelin Parmağı'nın ( Cerastium armeniacumGren.) endemik bir türdür. Bu türlerin besin değerlerini belirlemek için kül miktarı, C vitamini, protein, pH, antioksidan enzim aktivitesi (CAT, POD ve SOD) ve mineral madde (N, P, K, Ca, Mg, Na) , Zn, Fe, Mn, Cu) ve B) içerikleri belirlendi. 23 yabani sebze türünün protein içeriği %17.66-%35.83; kalsiyum içeriği 6577,3 mg kg -1 ile 13862,7 mg kg -1 arasında ve demir içeriği 137,02 mg kg -1 ile 293,26 mg kg -1 arasında değişmiştir.. İncelenen yabani bitki türlerinin vitamin ve besin içeriği bakımından tüketilen bazı kültür sebzelerinden (ıspanak, marul, lahana, maydanoz, turp) daha zengin bir içeriğe sahip olduğu tespit edilmiştir. Türler arasında en yüksek nitrojen ve protein içeriği Capsella bursa-pastoris'te tespit edildi.Yerel adı Revan özeği olan L. Mevcut araştırma sonucunda; yabani türlerin mineral element bileşimi ve diğer kalite özellikleri açısından büyük farklılık gösterdiği ve yaprakları tüketilen bazı kültür türlerine göre daha zengin bir içeriğe sahip olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmamızdan elde edilen bulgular, farklı türlerin antioksidan aktivitesinin türlere göre değiştiğini göstermiştir. Çalışma sonuçlarımızın gelecekte yapılacak ıslah ve yetiştirme çalışmalarına yol göstereceğine, sürdürülebilir ekoturizmin teşvik edilmesine de katkı sağlayabileceğine ve doğal bir kaynak olan yenilebilir yabani bitkilerin sürdürülebilir kullanımına yönelik stratejilerin geliştirilmesinde kullanılabileceğine inanıyoruz.
To Cite this article:
Download
